Türk-Sovyet İlişkileri 1939-1953

Yaşamının son yıllarında Atatürk kendi haleflerine “Kuzeyden gelecek tehlikeye karşı dikkatli olun” diyerek vasiyette bulunmuştu. Bu vasiyetin ne kadar önemli olduğu çok geçmeden doğrulandı. İkinci Dünya Savaşı’nın ilk aylarından itibaren Sovyetler Birliği Türkiye’ye karşı isteklerini ileri sürdü. 1939-1940 yıllarında SSCB Almanya ile birlikte Türkiye’ye karşı planlarını, daha sonradan müttefikleriyle birlikte uygulamak istiyordu. Fakat ABD ve özellikle de Türkiye ile müttefiklik ilişkisi içinde bulunan Büyük Britanya bu planlara yanaşmadı. Sonuçta Türkiye, Batı-Doğu çatışmasının ilk mücadele alanına dönüştü.

1944 yılı Kasım ayında SSCB’de Boğazların ortak denetimine ilişkin değişik varyantları içeren teklifler hazırlandı. 1945 yılı Mart ayında yirmi yıllık tarihi olan dostluk ve tarafsızlığa ilişkin Türk-Sovyet Anlaşması feshedildi. Daha sonra SSCB Türkiye’nin toprak bütünlüğü ve egemenlik haklarına karşı yönelmiş istekleri ileri sürdü. Tüm bunlar kısa bir süre sonra soğuk savaş’ı, Stalin dönemini karakterize eden psikolojik savaşı başlattı. Okuyuculara sunulan bu çalışma, söz konusu savaşın yaşandığı 1945-1953’lü yılların dramatik olayları üzerine kurulmuştur.

Soğuk Savaş dönemini bütün belge ve bilgilerle, tarafsız bir gözle anlatan en kapsamlı eser. 
Kronolojik olarak bu çalışma Türk-Sovyet ilişkilerinin 1930’lu yılların sonlarından 1953 yılına kadar olan dönemini kapsar. Osmanlı ve Çarlık Rusya dönemi dahil SSCB ile Türkiye’nin 500 yıldan fazla süren tarihi ilişkileri ışığında ele alınan kronolojik çerçeve ilk bakışta kısa görünebilir. Fakat bu kısa dönemde, özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde gelişen olaylar; siyasi içeriğine, uluslararası ilişkilerdeki yerine, soğuk savaş döneminin başlamasındaki rolüne ve sonraki dönemdeki etkisine göre Türk-Sovyet ilişkilerinde önemli yere sahiptir.

Prof.Dr. Cemil Hasanlı POLADHANOĞLU: 1953 yılında doğdu. 1975`te Bakü Üniversitesi Tarih Fakültesi`nden mezun oldu, 1984`te yüksek lisans tezini, 1992`de ise doktora tezini tamamlayarak 1993 yılında profesör oldu. Ebulfez Elçibey`in Cumhurbaşkanlığı döneminde (1992-1993) Cumhurbaşkanı Danışmanlığı görevinde bulundu. Araştırmalarının genel konusunu Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti`nin Milli Bağımsızlık Mücadelesi ve Güney Azerbaycan Milli Hareketi (1939-1946) oluşturuyor.

Yüzden fazla bilimsel makalesi Azerbaycan, Türkiye, ABD, Polonya, İsveç vb. devletlerin dergi, belleten ve gazetelerinde yayımlanmıştır.

Beyaz Lekelerin Siyah Gölgesi (Bakü, 1991); Azerbaycan Uluslararası İlişkiler Sisteminde, 1918-1920 (Bakü, 1993); Azerbaycan Tarihi (ders kitabı, Bakü, 1995); Güney Azerbaycan: Tahran-Bakü-Moskova Arasında, 1939-1945 (Bakü, 1998); Azerbaycan Cumhuriyeti: Türkiye Yardımından Rusya İşgaline Kadar, 1918-1920 ve Tarafsızlıktan Soğuk Savaşa Doğru Türk-Sovyet İlişkileri, 1939-1953 adlı eserlerin yazarıdır. Halen Bakü Devlet Üniversitesi Profesörü, Tarih Doktorudur. Azerbaycan Demokrasisinin İnkişafı Vakfı`nda Araştırma Merkezi Başkanıdır... (504 Sayfa)